Είμαστε έτοιμοι για τη νέα εποχή της Αγοράς Εργασίας;
ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Ανάπτυξη, Καινοτομία, Νέο Επιχειρείν
Του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ ΠΑΝΤΕΛΙΑΔΗ,
Διευθύνοντα Συμβούλου της METRO ΑΕΒΕ και
αποφοίτου του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Ανεργία 12%, ανεργία νέων 28%, πάρα πολλές κενές θέσεις εργασίας και απελπισμένοι εργοδότες που δεν μπορούν να τις καλύψουν: Κάτι δεν πάει καλά εδώ.
Ο τρόπος με τον οποίο εργαζόμαστε αλλάζει οριστικά. Είμαστε βέβαιοι ότι έχουμε συλλάβει αυτή την επανάσταση στην ολότητά της; Τι κάνουμε για να προσαρμοστούμε σ’ αυτή;
Μήπως το προϊόν που πουλάμε, οι θέσεις εργασίας στις επιχειρήσεις μας, δεν είναι πια ελκυστικό στους πελάτες του, τους υποψήφιους που αναζητούν δουλειά; Τι ψάχνουν οι νέοι άνθρωποι και δυσκολεύονται να ενταχθούν στο παραδοσιακό μας μοντέλο εργασίας; Είναι «τεμπέληδες» και «επιπόλαιοι»;
Ο κορωνοϊός και οι δραματικές αλλαγές του τρόπου εργασίας που προσωρινά έφερε επιτάχυναν εξελίξεις που ήδη κυοφορούνταν. Η μαζική τηλεργασία ανέτρεψε το μοντέλο του «βιομηχανικού εργάτη γραφείου» με ριζοσπαστικό τρόπο. Ο μέσος εργαζόμενος γραφείου απελευθερώθηκε από τα δεσμά του χώρου και του χρόνου στη δουλειά του. Δούλεψε από όποιο δωμάτιο του σπιτιού τον βόλευε, συχνά όποια ώρα τον βόλευε. Ξεπέρασε τους περιορισμούς της απόστασης, επικοινωνώντας με ήχο και εικόνα με τους συνεργάτες του σε όλα τα μέρη της γης. Δούλεψε κοντά στην οικογένειά του, έκανε διάλειμμα για μεσημεριανό φαγητό, βοήθησε τα παιδιά στα μαθήματά τους, πήγε στο κοντινό πάρκο για βόλτα και μερικές φορές συνέχισε τη δουλειά του από εκεί. Διασκέδασε αρχικά με την αλλαγή, αλλά κάποια στιγμή βαρέθηκε. Όταν ήρθε ο καιρός, επέστρεψε στο γραφείο. Αλλά τώρα τον έπνιγε λίγο. Και κατέληξε ότι η ελευθερία επιλογής είναι το άριστο μοντέλο.
Φιλικοί εργασιακοί χώροι, θετική εμπειρία και ευελιξία
Τι χρειάζεται να κάνουμε στις επιχειρήσεις μας για να προσαρμοστούμε στη νέα πραγματικότητα;
Να φέρουμε καταρχάς το σπίτι στο γραφείο: περισσότερους και πιο φιλικούς χώρους κοινωνικής επαφής, μικρά σαλόνια, κουζίνες, μπαλκόνια και κήπους, όπου οι χωροταξικές συνθήκες το επιτρέπουν. Μέρος της δουλειάς θα γίνεται προφανώς από το σπίτι, σε χρονικά διαστήματα που θα συμφωνούνται με τον εργαζόμενο και ενίοτε θα του επιτρέπουν απομακρυσμένη παροχή υπηρεσίας για ολόκληρους μήνες.
Η εργασία οφείλει πλέον να παρέχει μια συνολικά θετική εμπειρία: τρόπος αναζήτησης θέσης, συνέντευξη πρόσληψης, εισαγωγική διαδικασία ένταξης στη νέα θέση, συνεχής καθοδήγηση και mentoring, πληροφόρηση για τις προοπτικές εξέλιξης και βέβαια, χρόνος για «ζωή και πέρα από τη δουλειά».
Μερικές φορές δεν χρειάζεται καν να γνωρίζουμε ποιος δουλεύει για μας, όπως και αυτός δεν ενδιαφέρεται να μάθει για τον εργοδότη του.
Αρκετοί δεν επιθυμούν μόνιμους δεσμούς με συγκεκριμένο εργοδότη και τείνουν να αλλάζουν δουλειές πολύ συχνά στην αναζήτηση για κάτι καλύτερο. Μήπως η λύση είναι το gig-economy, που δεν είναι μόνο οι οδηγοί στις πλατφόρμες παραγγελίας φαγητού; Μπορούμε να διαμορφώσουμε τμήματα της εργασίας έτσι ώστε να τα αναθέτουμε εργολαβικά σε όποιον ενδιαφέρεται να τα εκτελέσει; Μερικές φορές δεν χρειάζεται καν να γνωρίζουμε ποιος δουλεύει για μας, όπως και αυτός δεν ενδιαφέρεται να μάθει για τον εργοδότη του. Αν η γλώσσα δεν αποτελεί εμπόδιο, τότε προσφορά και ζήτηση μπορούν να επεκταθούν σε ολόκληρο τον κόσμο. Εδώ και χρόνια προγραμματιστές από οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη γράφουν τμήματα εφαρμογών για εταιρείες που δεν γνωρίζουν.
Προφανώς οι αλλαγές που περιγράφω αφορούν περισσότερο δουλειές γραφείου, αλλά σε κάποιο βαθμό έχουν εφαρμογή και σε άλλα πεδία. Η τεχνολογία παρεμβαίνει παντού, ανοίγοντας νέες δυνατότητες.
Και βέβαια, δεν επιθυμούν όλοι το ίδιο: Κάθε γενιά εργαζομένων έχει διαφορετικές ανάγκες, και το χαρακτηριστικό της νέας εποχής είναι η ευελιξία στην προσπάθεια κάλυψής τους. Στη Generation Z πχ, εμφανίζεται πιο έντονη η ανάγκη συνεχούς εκπαίδευσης, προσωπικής ανάπτυξης και συχνών αλλαγών αντικειμένου εργασίας, αντίθετα με τις μεγαλύτερες ηλικίες, όπου η σταθερότητα αποτελεί πιο σημαντικό παράγοντα.
Απόδοση με βάση το έργο, όχι το ωράριο
Όλα τα παραπάνω, και πολλές ακόμα πρακτικές που μεταμορφώνουν τη φύση της εργασίας, έχουν τρεις απαραίτητες προϋποθέσεις:
Από την απόδοση με βάση το ωράριο να περάσουμε στην απόδοση με βάση το έργο. Δεν έχει σημασία αν ο εργαζόμενος θα δουλέψει γρήγορα ή αργά, πότε θα κάνει διάλειμμα και πότε θα καθίσει μπροστά στον υπολογιστή του. Σημασία έχει να φέρει σε πέρας τη δουλειά που του έχει ανατεθεί. Χρειαζόμαστε νέους δείκτες μέτρησης της απόδοσης, πράγμα όχι τόσο εύκολο, όσο ακούγεται.
Απαιτείται επίσης προσαρμογή της εργατικής νομοθεσίας στο νέο περιβάλλον. Είναι αναχρονιστικό να μετράμε το χρόνο εργασίας με ψηφιακές κάρτες, να επιδοτούμε ανέργους με προϋπόθεση την πλήρη αποχή τους από οποιαδήποτε εργασία ή να ασχολούμαστε με το βασικό μισθό αντί να διασφαλίζουμε υπό προϋποθέσεις ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, να απαιτούμε ίδρυση προσωπικής επιχείρησης για να επιτραπεί η προσφορά έργου με τον τρόπο που περιέγραψα. Αλλά και σε επίπεδο ΕΕ τα πράγματα δεν είναι καλύτερα, όταν το κύριο μέλημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αυτή τη στιγμή είναι η σύναψη συλλογικών συμβάσεων που θα καλύπτουν τουλάχιστον το 80% των εργαζομένων κάθε χώρας.
Τελευταίο αλλά σημαντικό, να αποδεχθούμε ότι η αγορά εργασίας έχει γίνει παγκόσμια. Όπως είναι επιθυμητό να αποκτούν οι νέοι Έλληνες εργασιακή εμπειρία στο εξωτερικό ή να δουλεύουν από εδώ για απομακρυσμένες εταιρείες, πρέπει να δομήσουμε συστηματικά προγράμματα επιλογής και εκπαίδευσης μεταναστών για την παροχή εργασίας στην Ελλάδα.
Οι δραματικές αλλαγές δεν προκαλούν δράματα, αρκεί να τις διαγνώσουμε έγκαιρα και να τις αντιμετωπίσουμε οργανωμένα. Επιχειρήσεις και κράτος οφείλουμε να κινηθούμε συντονισμένα προς της κατεύθυνση αυτή, ώστε εργαζόμενοι και επιχειρηματικός κόσμος να βγουν ωφελημένοι από το θαυμαστό καινούριο κόσμο της αγοράς εργασίας.
